Het belang voor scholen om een goed en toekomstbestendig gebouw te hebben, wordt alsmaar groter met exploitatiekosten en buitenonderhoud voor eigen rekening. De voornaamste uitdagingen voor een schoolbestuur schuilen vooral in het betrekken van gebruikers, onzichtbare duurzaamheid zichtbaar maken en het beschikbaar en meetbaar krijgen van informatie.
Directeur Services Hans Broeder van Hogeschool Van Hall Larenstein in het Gelderse Velp en schooldirecteur Jos Berens van basisschool ’t Blokhuus te Hoevelaken zijn het tijdens een rondetafelgesprek met elkaar eens: betrokkenheid van gebruikers is de sleutel naar verduurzaming van je school. Terwijl de hogeschool een grote renovatie achter de rug heeft, duurt het nog even voordat de basisschool onder handen wordt genomen.
Gebruikers betrekken en meekrijgen “Voor ons was het noodzakelijk om 500 studenten en 70 medewerkers uit Wageningen over te huisvesten naar dit pand”, denkt Broeder terug aan de start van de vernieuwing. “Na een aanbesteding kozen we voor architect Coare vanwege de interactie, de match met onze duurzame ambities en de workshops die zij gaven om gebruikers mee te krijgen. Het laatstgenoemde element is, zeker in het onderwijs, absoluut noodzakelijk.” Wellicht was het betrekken van de gebruiker voor Broeder wel de belangrijkste reden om de samenwerking met het Amsterdamse architectenbureau aan te gaan. Van dit bureau, dat ook de gebouwen van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) heeft ontworpen, zijn Jan-Willem Leverstein en Aldo Meijer aanwezig om hun kennis te delen.
De twee grootaandeelhouders noemen effectiever omgaan met de ruimte als een van de kernpunten van het project. “Natuurlijk is het een uitdaging om de verduurzaming door te voeren zonder de primaire processen hard te raken. Daarom is het zo belangrijk om je gebruikers vooraf goed te informeren en ze mee te krijgen in het proces”, vertelt Leverstein.
De juiste informatie
Naast een ononderbroken primair proces is ook de beschikbaarheid en meetbaarheid van informatie waardevol voor de verschillende ketenpartners. “De nulmeting, ofwel de kennis van waarmee je start. Daarover wil je alles weten”, vindt Meijer. Niels de Vries van adviesbureau draaijer+partners knikt instemmend en ziet dat informatievoorziening in andere branches verder is doorgevoerd. “In de auto-industrie is data- en informatievoorziening al heel ver doorgevoerd. Als je rijdt, kun je onder andere zien hoe zuinig je rijdt en of er mankementen optreden. Daar kunnen we in onze sector nog
veel van leren. Bij draaijer+partners gaan we steeds op zoek naar de waardevolle verbindingen tussen gebied, gebouw en gebruik, met als uitgangspunt de mens als gebruiker.”
Hij tipt het ScholenDossier, een digitale tool dat door samenwerking van vijftien organisaties is ontwikkeld (kijk voor meer informatie op pagina 45 van dit tijdschrift). “Dit is gebaseerd op vier visiethema’s waarmee het zich onderscheidt. Alle zinvolle informatie op één plek, up-to-date inzicht in de gebouwprestaties, dynamisch, maar vooral simpel houden. Je komt er bijvoorbeeld snel achter wat er gebeurt met je gebouwprestaties over een periode van tien jaar, als je investeert in duurzame energie of een beter klimaatsysteem”, vertelt De Vries. Volgens hem is het ook belangrijk om bij verduurzaming niet alleen te kijken naar het heden en de ambities op korte termijn, maar ook naar de toekomst. “Met het ScholenDossier kan inzichtelijk gemaakt worden wat bijvoorbeeld krimpende leerlingenaantallen met de prestaties van een schoolgebouw doet. Dekt de bekostiging over vijf jaar het gebouwonderhoud nog wel? Dan kun je nu wel een duurzaam schoolgebouw hebben, maar leegstaande ruimten in de toekomst zijn in ieder geval niet duurzaam”, geeft De Vries aan.
Lees in de volledige versie van het artikel in het Duurzame Scholen Magazine #2 (ook online te lezen) hoe duurzaamheidsmaatregelen pragmatisch worden doorgevoerd bij Basisschool 't Blokhuus.
Foto bovenaan: vlnr Jan-Willem Leverstein, Aldo Meijer, Hans Broeder, Niels de Vries en Jos Berens.