De Nederlandse woningcorporaties en haar huurders kampen met een groot probleem: het verduurzamen en energiezuinig maken van de 2,4 miljoen sociale huurwoningen verloopt veel te traag.
Het ziet ernaar uit dat de afgesproken doelstellingen van het Convenant Energiebesparing Huursector en het Nationaal Energie Akkoord niet worden gehaald. En dat gaat intussen niet alleen meer over de 2020-doelstellingen, maar steeds meer over de hoogstnoodzakelijke ontwikkeling naar energieneutraal in 2050. “Het is 5 voor 12. Tijd dus voor radicaal andere strategieën en nieuwe stippen op de horizon”, aldus Aedes- en Nederlandse Woonbond-veteraan René van Genugten. In het eerste deel uit een reeks van twee artikelen vertelt Van Genugten over de kansen en mogelijkheden om de noodzakelijke versnelling van de verduurzaming tot stand te brengen.
Van Genugten, die zeer recent zijn eigen adviesbureau startte, weet als geen ander dat er nog enorm veel moet gebeuren. Dat het tegelijk een enorme uitdaging is beseft hij ook. “Corporaties moeten bij die verduurzaming zorgen dat sociale huurwoningen goed, comfortabel, gezond en veilig zijn. Maar vooral ook dat ze betaalbaar blijven voor mensen met een smalle beurs. Daar zit erg veel spanning op, want het geld moet ergens vandaan komen en de dunne portemonnee van de huurders stelt zo zijn grenzen. Dat de overheid met de verhuurderheffing straks jaarlijks een forse greep in de kas doet van 1,4 miljard helpt ook niet echt. En dan druk ik me heel zacht uit."
Dat het tempo omhoog moet blijkt uit de Energiebesparingsmonitor SHAERE. Met SHAERE wordt sinds 2010 jaarlijks de gemiddelde energie-index [EI, indicator van energieprestatie, red.] gemeten. SHAERE wijst uit dat de afgesproken doelstelling om ultimo 2020 uit te komen op een gemiddelde EI van 1,25 op geen stukken na wordt gehaald. Corporaties, overheid en huurders zien dat al drie jaar gebeuren, maar komen nauwelijks in beweging om dat te veranderen”.
“Wat SHAERE heel goed laat zien is dat er domweg te weinig woningen in een te laag tempo worden aangepakt. En als ze worden verbeterd gaat dat meestal met te kleine of zelfs de verkeerde stappen. Een vervelende bijwerking van het energieconvenant is namelijk dat ’label B’ teveel een doel op zich is geworden. Bij veel corporaties worden woningen gerenoveerd naar label B. Cru gezegd: er wordt een nieuwe HR107+ combiketel opgehangen, dubbel glas geplaatst, spouwtje gevuld en kiertjes gedicht. Je realiseert dan weliswaar 25% besparing op het gasverbruik, maar je weet meteen dat je de eerstkomende 15 à 20 jaar sowieso aan het gas blijft en heel moeilijk verdere stappen kunt zetten. Kortom, door te sturen op label B doe je de verkeerde dingen. De huurders wordt ook geen dienst bewezen, want de woonlastenvoordelen zijn kwestieus en marginaal.”
De energie-index van 1,25 in 2020 moet volgens Van Genugten dus geen doel zijn, maar nadrukkelijk een tussenstation. “Wat dat betreft heb ik als grondlegger van het Energieconvenant uit 2008 last van voortschrijdend inzicht. Bij veel corporaties ontbreekt dat nog.”
Nu acteren!
Van Genugten pleit ervoor dat woningcorporaties hun energiebesparings- en verduurzamingsstrategieën grondig herzien. Bij de meeste corporaties moet de portefeuillestrategie, het strategisch voorraadbeheer en de meerjarenonderhoudsplanning grondig op de schop. Overigens niet alleen vanwege energiebesparing, maar ook om de doelstellingen op het gebied van wonen met zorg, huisvesting van bijzondere doelgroepen en niet te vergeten de betaalbaarheid voor de doelgroep te realiseren. De nieuwe woningwet zet daar ook toe aan. “Nieuwe strategieën moeten nu worden ingezet om de mammoettanker van de sociale huurwoningvoorraad tijdig op de juiste koers te krijgen.”
Het tweede deel van deze tweedelige artikelreeks wordt gepubliceerd op 5 januari 2016. Hierin vertelt Van Genugten onder andere over de nieuwe strategieën die corporaties zich kunnen aanmeten om de grote opgave aan te vliegen. Ook vertelt hij over de manier waarop de markt van ontwikkelaars, bouwers en installateurs daarop kan anticiperen.