'Verandering begint bij jezelf'

Nieuwsgierigheid, aansluiting met branchegenoten, kennisdeling en op zoek naar inspiratie. De deelnemers aan de Round Table over Renovatie & Transformatie bij Green Igloo in Veenendaal hebben veelal dezelfde interesses en behoeftes.

Na de voorstelronde wordt een krantenlezer aan de ontbijttafel afgebeeld: hij leest het Dagblad van de Duurzaamheid. Deze krant beschrijft waar de bouw- en vastgoedsector staat op het gebied van duurzaamheid. We gebruiken het meeste aardgas van Europa, ons gebruik van duurzame energie loopt achter op de EU-doelstellingen en de energielabels van scholen zijn matig tot slecht. We nemen het nieuws tot ons, schudden het hoofd meewarig over de resultaten, slaan de krant na het ontbijt dicht en stappen in onze auto op weg naar ons werk. Dit is de realiteit: we zijn heel erg druk met duurzaamheid, maar in de praktijk gebeurt er niet veel.

Gedrag van bewoners is bepalend

Hierop sluit de eerste stelling ‘Geen renovatie, geen verduurzaming’ aan. “Het gedrag van bewoners is bepalend”, vindt Anita de Groot van De Groot & Visser. “Fabrikanten kunnen nog zulke mooie vernuftige bedieningen ontwikkelen voor energiebesparende systemen. Zolang de bewoner het nut van al die knopjes op de bediening niet snapt, verandert er niets. Het gedrag van de bewoner bepaalt de mate van duurzaamheid.”

“Hebben bewoners wel geld tot hun beschikking om te renoveren?”, vraagt Jan Schellekens van Metacon zich af. “Terugverdientijden op leningen zijn erg lang.” Volgens Frank Huibers van Kone voeren veel woningcorporaties alleen noodzakelijke renovaties uit. “Dat komt door hun slechte financiële situatie na de faillissementen van de afgelopen jaren. Hierdoor wordt er te weinig gedaan. Wel zijn vanuit lokale overheden initiatieven voor het verlenen van subsidies, zoals in Den Haag.” Maciej Cichocki van Fakro denkt dat de aanwakkering uit een andere hoek moet komen: “Grote investeerders hebben macht en moeten projecten opstarten.”

Te weinig renovatie

De meerderheid van de aanwezigen bevestigt dat geld de drijfveer is om gebouwen te renoveren. Volgens hen vinden er in Nederland te weinig renovaties plaats, er moet een grotere versnelling komen. “Penalties instellen voor het niet behalen van doelstellingen”, zegt Nick Liebrand van Grunbeck. “Nederland denkt op korte termijn. In Duitsland denkt men in veel langere termijnen. Je ziet dat ze daar al veel verder zijn.” Johan van Rozendaal van Berkvens vindt dat duurzaamheid meer is dan renovatie. Adriaan Harthoorn van Stafier: “Is Nul-op-de-Meter over 5 jaar nog steeds nul?”

Moderator Edwin ter Velde van Green Igloo vraagt waar onze plicht zit. “We doen het voor de volgende generatie. Maar die generatie is er al!” Harthoorn: “Ik geloof dat mijn kinderen over 25 jaar een energienul, smart-gridwoning bezitten. Wij moeten doorgaan met verduurzamen, ik zie een versnelling ontstaan. We moeten verbinden; we hebben partijen nodig, die ons ondersteunen op technisch vlak en op het gebied van logistiek.”

“Als duurzaamheid geen basisbehoefte is, dan gebeurt er weinig”, vindt De Groot. Op de vraag van Ter Velde wie er thuis een gasketel heeft, geeft 90% een bevestigend antwoord. “De eerste stap moet uit onszelf moeten.” Volgens Albert van Lohuizen van Brink Climate Systems heeft de regering hierin ook een belangrijke taak. “Energiecentrales draaien op gas en kolen.” Van Rozendaal heeft hierover een andere mening: “Invloed moet uit onszelf komen, niet vanuit de regering.”

Doe het met grote stappen

De presentatie van de tweede stelling ‘Geen eigenaarschap, geen transitie’ brengt vraagtekens met zich mee. Cichocki: “Iemand moet beginnen. Start met eigenaarschap en motivatie, dan komt er beweging.” Volgens Gerben Verweij van Viega komen woningbouwcorporaties ermee weg om niets te doen. “Als je stappen wilt maken, doe het dan met grote stappen.”

Volgens Van Lohuizen komen de huidige transities niet van eigenaren en Ronald de Graan van Kubus ziet te weinig eigenaarschap. “De aarde is eindig, zoals het nu gaat met onze consumptiedrift.” Liebrand vindt dat er meer scholing moet komen. “Alleen op die manier leren kinderen hoe belangrijk duurzaamheid is.”  

De discussie komt los bij de invloed van de regering en regelgeving op het duurzaam renoveren en bouwen van woningbouw. “De overheid probeert woningbouw duurzaam te maken door regelgeving”, vindt Ruud Geerlings van Scheuten. “Ik mis laagdrempelige oplossingen.” Verweij vindt het voldoende om te voldoen aan de energieprestatiecoefficiënt. “Daar is iedereen mee bezig.”

Steven van den Berg van Green Igloo: “We leggen de verantwoording bij de volgende bewoner” Schellekens vraagt of mensen het financiële voordeel inzien van de energielabel van hun huis. “Mensen kopen op emotie”, denkt Ter Velde. “Grote investeerders kopen op ratio.” Verweij vindt dat geld niet de drijffinanciën moet zijn voor verduurzaming. “Kijk naar wat het oplevert voor de toekomst.” Ter Velde: “Als we iets willen, dan kopen we het. Kijk maar eens naar iPads en iPhones.”

Alle partijen gemotiveerd

Stelling drie ‘Geen verbinding, geen eigenaarschap’ wordt als moeilijk beschouwd. “Wat is de verbinding en tussen wie”, vraagt Geerlings zich af. Van Rozendaal trapt af: “Het gaat om de verbinding tussen twee partijen. Dat is eenvoudiger te realiseren, als je beiden de motivatie hebt om iets te willen doen.”

“Goed eigenaarschap leidt tot verbinding”, vult Van den Bergh aan. Inigo Cleton van Brink Groep: “Als je verbinding hebt met een opdrachtgever, dan is het nog een hele stap om ook de rest van zijn organisatie te overtuigen. Een enkele verbinding is niet voldoende.” Liebrand vraagt zich af hoe je iedereen meekrijgt, die eigenaarschap niet begrijpt. “Vanuit de deelnemers volgt het advies om in te spelen op emoties.” De Graan: “Bij het ontwerpen van scholen stel ik altijd het belang en de gezondheid van de leerlingen centraal.” Ter Velde geeft aan dat je daaraan wel fun moet koppelen voor de leerlingen en leraren. Verweij beaamt dit: “Scholen kiezen anders eerder voor een digibord dan voor een goed binnenklimaat.” Van Lohuizen ziet emotie als manier om te sturen binnen verduurzaming: “Wel heeft de overheid daar een groot belang in. Waarom hebben we bijvoorbeeld met zijn allen nog geen warmtepomp thuis?”

Ter Velde sluit deze Round Table af met de boodschap om kleine stapjes te nemen. “Wat kunnen je vandaag al zelf doen aan duurzaamheid? Stel je zelf kwetsbaar op en spreek elkaar aan.” Van Rozendaal denkt dat er veel te winnen is in eigenaarschap. “Zowel zakelijk als privé. Ik ga dit delen met mijn collega’s en kinderen.”