De nieuwe Omgevingswet gaat minister Melanie Schultz van Haegen (foto) uit van een paradigmawisseling: van een werende benadering van activiteiten naar een beleidscyclus waar de kwaliteit en ruimte voor ontwikkeling van de fysieke leefomgeving centraal staat en uitgaat van vertrouwen.
In de blog '1 Omgevingswet is de toekomst' is aangegeven dat het huidige omgevingsrecht niet gericht is op groei, gericht op duurzame ontwikkeling en te veel bij rechtszekerheid. Kwaliteit van een fysieke duurzame leefomgeving wordt niet alleen bepaald door een nieuwe Omgevingswet, maar voor circa 80% bepaald door cultuurverandering bij bestuurders, ambtenaren en initiatiefnemers van duurzame gebiedsontwikkelingen.
De vraag is natuurlijk hoe deze cultuurverandering gestart, ingepast en behouden kan worden. De volgende vragen hebben wij daarom voor u op een rij gezet::
- Wat is duurzame gebiedsontwikkeling?
- Welke competenties van bestuurders, ambtenaren en initiatiefnemers zijn vereist voor duurzame gebiedsontwikkeling?
- Hoe ontwikkelt duurzame gebiedsontwikkeling zich met competenties en cultuur van de huidige bestuurders, ambtenaren en initiatiefnemers?
Wat is duurzame gebiedsontwikkeling?
Duurzame gebiedsontwikkeling is ontstaan na de nieuwe werkelijkheid in 2008, die beter bekend staat als de economische crisis. Duurzame gebiedsontwikkelingen zijn gebiedsontwikkelingen in de binnenstad, ontwikkeld vanuit bestaande ruimtelijke kwaliteit met de vraag van de toekomstige gebruikers centraal. Duurzame ontwikkeling met de juiste balans tussen de kwaliteiten: de natuurlijke leefomgeving (planet), de economie (profit), het sociale vermogen van de mens (people) en de omgeving (place) zoals uitgebreider beschreven in de blog 'Ontbreekt de omgeving in de nieuwe Omgevingswet?' Een duidelijke verandering ten opzichte van gebiedsontwikkelingen in de periode tot 2008. Deze zijn voornamelijk gerealiseerd in grootschalige uitleggebieden vanuit de aanbodzijde, ontwikkeld met een sterke sturing op winstmaximalisatie en een matige ruimtelijke kwaliteit.
Vereiste competenties voor bestuurders, ambtenaren en initiatiefnemers
Complexere duurzame gebiedsontwikkeling met een toename van het aantal partijen en ontwikkeld vanuit de eindgebruikers met minder financiële middelen vraagt nadrukkelijk om extra competenties van bestuurders, ambtenaren en initiatiefnemers. De volgende competenties zijn van cruciaal belang om cultuurverandering te bereiken:
- luisteren
- coachen
- samenwerken
- omgevingsbewustzijn
- initiatief
- creativiteit
Bij bestuurders, ambtenaren en initiatiefnemers van duurzame gebiedsontwikkelingen moet talentontwikkeling vooral op deze competenties (verder) plaatsvinden. De cultuur van bestuurders en ambtenaren versus initiatiefnemers waren vaak gescheiden werelden met beide hun eigen talen en belangen (algemeen en financieel belang). Ook door de toename van het aantal partijen en hun eigen belangen en visies – maar denk ook aan de verdere digitalisering van de samenleving – is voor een toekomst een cultuuromslag naar een open cultuur noodzakelijk met andere denkwijzen bij alle partijen.
Focus, monitoring en begeleiding
Zonder cultuurverandering is er geen toekomst voor (duurzame) gebiedsontwikkeling . De ontwikkelingen gaan snel en er moeten nu stappen worden gezet. Deuren moeten open, ideeën moeten worden ontwikkeld, maar competentieontwikkeling en cultuurverandering zijn tot op heden dé remmende factor. De kennis en de wil zijn nagenoeg overal aanwezig, maar gewoonten en cultuur zijn te hardnekkig om even te veranderen, terwijl focus, monitoring en begeleiding hiervan noodzakelijk zijn.
Meer tips
In onze volgende blog besteden wij aandacht aan de participatie in het wetvoorstel van de nieuwe Omgevingswet? En de voordelen van participatie voor duurzame gebiedsontwikkeling.
Auteurs: Arno Kleine Staarman en drs. Erik Osterwald. Kleine Staarman is projectmanager ruimtelijke ontwikkeling van Aranto. Osterwald is organisatie- en beleidssocioloog en HRM-expert en partner van Tri-plus.