“Een energieneutraal gebouw maken kan iedereen”, zegt Atto Harsta, oprichter van Stichting Living Daylights en Aldus Bouwinnovatie. “De kunst is om een gezond, comfortabel én energieneutraal pand neer te zetten, want het geheel is belangrijker dan de som der delen.”

Nederland verduurzaamt en onderneemt steeds meer initiateven op het gebied van energieneutraal of energieleverend bouwen. Het kan lastig zijn om een keuze te maken voor een bouwvisie, ook al staan de projectambities duidelijk op papier. Er zijn verschillende visies en procesaanpakken om de ambities aan te koppelen, zoals Slimbouwen, Passiefhuis en Active House.

Overkoepelend zien we dat de menselijke behoefte en comfortvraag belangrijker worden. “Een goed teken”, vindt Harsta, “want het bouwlandschap zag er niet altijd zo uit.” Hij richtte Stichting Living Daylights op in 2003, toen er weinig gebouwen waren die werden ontworpen vanuit de aspecten gezondheid en natuur. “Hoewel we dat nu vaker terugzien, merken we nog steeds dat verduurzaming een energetisch gedreven vehikel is, omdat energie zichzelf snel terugverdient.”

Atto Harsta

Onterechte focus

Belangrijk is volgens hem dat gezondheidsaspecten maar weinig terugkomen in het kader energie, terwijl hier voor veel partijen de focus ligt. “Onterecht, want het zou juist goed zijn als de focus verschuift naar een meer holistische aanpak. Als je energienotanul ontwikkelt, dan neem je als uitgangspunt energie. Het is prachtig dat je aan het eind van het jaar geen energie hebt gebruikt. Als het gevolg hiervan is dat het comfort laag is en dit ten koste gaat van je gezondheid, dan vind ik dit een slechte ontwikkeling.”

Als oprichter van Aldus Bouwinnovatie richt Harsta zich op de kernpunten Circulair & Gezond bouwen en innoveren. Op basis van deze speerpunten ontwikkelt hij producten en diensten, met een focus op balans en vanuit een (circulair) langetermijnperspectief. “Dat brengt hele nieuwe uitdagingen met zich mee. Als je een hele gezonde woning met heel veel licht ontwikkelt, dan ga je dat terugzien in de energetische waarde. Hieronder vallen bijvoorbeeld ook afwegingen rondom gezondheidsaspecten en de energie/CO2-inhoud van materialen. Dat is exact de reden dat je zeer goed moet nadenken over het holistische samenspel van deze factoren.”

Volgende stap

Hij ziet dat vooral koplopers zich bezighouden met het betrekken van comfort, gezondheid en milieu in de bouwopgave. Dit ziet hij dan ook als de volgende stap. “Corporaties hebben nu de mogelijkheid om hun voorraad toekomstbestendig te maken, ook omdat er allerlei innovatieve financieringsconstructies zijn. Woningen met een gezond milieu en waarvan de comfortvraag is ingevuld ,zijn goed voorbereid op de toekomst.”  Wie de volgende stap durft te nemen, vindt ondersteuning om duurzaamheidsambities vorm te geven. “In de vorm van het Active House-diagram ofwel radar. Je hebt drie delen: comfort, energie en milieu. Per onderdeel zijn parameters benoemd. Wanneer je de radar invult, krijg je inzage in de prestaties van je gebouwen. Bij een renovatie kun je de oude situatie met de nieuwe situatie vergelijken en zien wat de maatregelen concreet opleveren.”

Active House-radar Poorters van Montfoort, bekijk op volledige grootte

Visueel

In de radar is het belang van balans duidelijk terug te zien. Het is namelijk feitelijk onmogelijk om alle parameters honderd procent in te vullen. “Als je bijvoorbeeld vol inzet op de kwaliteit van de binnenlucht, dan gaat dat ten koste van de energie. Door de radar in te vullen maak je de balans visueel en word je gedwongen keuzes te maken.” Volgens hem zou de radar – met wat aanpassingen – bruikbaar zijn voor een koppeling met prestatiecontracten. “Alle in te vullen parameters zijn meetbaar.

Als je dit soort prestatie-eisen wilt opnemen in een contractvorm, dan moet je deze eisen omzetten in eenheden. Daarnaast kan de Active House-visie prima gekoppeld worden met andere bouwvisies. Neem bijvoorbeeld het recentelijk gerealiseerde HoTT (House of Tomorrow Today), waarover we eerder publiceerden op DuurzaamGebouwd.nl. Bij de bouw zijn zowel de principes van Active House als Slimbouwen aangehouden. Een mooie combinatie, want hiermee zorg je enerzijds voor inzichtelijk toekomstbestendig bouwen en anderzijds een optimalisatie van je proces.”

Active House-radar bij de Poorters van Montfoort

Eerder publiceerden we op DuurzaamGebouwd.nl over de Poorters van Montfoort, een Active Houserenovatie. Bij deze duurzame renovatie van tien woningen in Montfoort werd bijzondere aandacht besteed aan het realiseren van een comfortabel binnenklimaat en topprestaties in energieopwekking en besparing. Voor het project ontwikkelden Velux en Danfoss een renovatieconcept, waarbij de nadruk lag op het opwekken van zonne-energie, gebruik van passieve zonnewarmte en technologie voor energie- en klimaatbeheersing. Om de prestatieniveaus van een gebouw inzichtelijk te maken, is een Active House-radar in het leven geroepen.

In het geval van de Poorters van Montfoort zien we dat de oude situatie (het lichtgroene vlak) fors verschilt met de prestaties van de gerenoveerde woningen (het donkergroene vlak). Vooral op de vlakken duurzame bouw, energievoorziening en energievraag is sprake van een forse verbeterslag. Gebouweigenaren, vastgoedontwikkelaars en andere geïnteresseerden kunnen via de website van Active House (www.activehouse.info) de radar invullen, om gebouwprestaties inzichtelijk te maken.

Foto bovenaan: De Poorters van Montfoort, foto: Torben Eskerod