In mijn vorige bijdrage heb ik mij opgeworpen om de gezondheidseffecten van elektrische en magnetische velden bespreekbaar te maken. Daarbij stond de verantwoordelijkheid van wetenschappers, overheden en bestuurders van ziekenhuisinstellingen centraal.

Abusievelijk stond daarin een fout: de bedoelde emissiegrens is 200 nano Tesla (ηT) en is een factor 1000 lager dan in de vorige blog aangegeven waarde. In mijn tweede blog over dit onderwerp vraag ik graag uw aandacht voor de praktische bouwtechnische mogelijkheden om blootstelling van kwetsbare ziekenhuisbewoners aan schadelijke elektrostress te beperken.

Als uitgangspunt hanteer ik een aspect van elektromagnetisme waarover een breed gedragen wetenschappelijke consensus bestaat, te weten: de mogelijke gezondheidseffecten van elektrische en magnetische velden nemen exponentieel af naarmate de afstand tussen kwetsbare patiënten en de bron van de velden toeneemt. Ofwel: elektromagnetische velden hebben vooral invloed op de gezondheid en het welbevinden van mensen die zich (gedurende langere tijd) in de directe nabijheid van elektrische en magnetische velden bevinden.

Hotspots

Het bereik van elektrische en magnetische velden is afhankelijk van een aantal technische factoren. Afstand is hierbij een sleutelwoord. Daarom is het zaak om in ziekenhuisomgevingen juist die plaatsen aan te wijzen waar zowel de elektrische als de magnetische velden sterk aanwezig zijn. Hier geldt het adagium: meten is weten - weet je eenmaal waar zich de elektromagnetische ‘hot spots’ binnen de gebouwde omgeving exact bevinden, dan kun je als bestuurder van een ziekenhuisinstelling gerichte maatregelen nemen om kwetsbare groepen als jonge kinderen en neonatale zuigelingen te beschermen. Laten we een aantal effectieve maatregelen nader bekijken.

De intensiteit van elektromagnetische velden is hoger naarmate de stroomsterkte toeneemt. Binnen de elektrotechnische infrastructuur van gebouwen nemen we daarom met name die plaatsen onder de loep waar de hoofdstroomverzorging wordt vertakt en over de verschillende sectoren, afdelingen en verdiepingen wordt verdeeld. Uit veldmetingen blijkt keer op keer dat de verbindingen in de hoofdverdelers sterke elektromagnetische velden genereren. Deze verdelers kunnen zich op verschillende plaatsen in een gebouw bevinden.

Als tweede stap inventariseren we de intensiteit en het bereik. Hiermee kan al snel worden aangewezen op welke locaties het grootste gevaar op elektrostress optreedt. Zijn dit locaties waar bijzonder kwetsbare patiënten verblijven, dan adviseren wij om de gebouwinrichting nog eens nader onder de loep te nemen en naar mogelijkheden te zoeken om deze patiënten verder van de elektromagnetische bron te huisvesten. Bij het afwegen van de maatregelen is een goed overzicht van de complete elektrotechnische infrastructuur in het gebouw van belang. De kwaliteit van deze infrastructuur is namelijk bepalend voor de effectiviteit van elektromagnetische afschermingsmaatregelen.

Maatregelen

Bij het installeren van elektromagnetische afschermingen of anderszins uit te voeren aanpassingen moeten de elektrische installaties tijdelijk van het systeem worden afgehaald, wat in een ziekenhuisomgeving een complexe en ingrijpende exercitie kan zijn. In veel gevallen is dat echter niet nodig en kunnen elektrische en magnetische velden al met relatief eenvoudige ingrepen op kabelaansluitingsniveau worden gereduceerd. Maar dan moet je wel weten waar die ingrepen het meest effectief zijn. In de praktijk zien we dat met name in hoogbouwziekenhuizen veel elektrotechnische infrastructuur op tussenlagen en in schachten zijn ondergebracht. Wanneer je direct daarnaast, daarboven of daaronder kwetsbare patiënten verblijven is het soms interessanter om deze patiënten te verplaatsen dan om ingrijpende technische afschermingsmaatregelen te nemen.

Maatwerk

Kortom, wetmatigheden die ten grondslag liggen aan het ontstaan van elektrische en magnetische velden zijn overal gelijk, maar de gebouwinrichtingen van ziekenhuisinstellingen verschillen van elkaar. Het minimaliseren van elektrostress blijft daarom maatwerk. De meest effectieve manier om in toekomstige gebouwen elektrostress te minimaliseren is meer aandacht voor dit thema bij de ontwikkeling en inrichting van nieuwe gebouwen. Want één ding is zeker: de zorgen over de gezondheidseffecten van elektromagnetische velden zullen blijven toenemen. Daar kun je als ziekenhuisinstelling beter goed op voorbereid zijn.

Over de auteur: Harrie Posthuma is gebouwadviseur bij advies- en ingenieursbureau Royal HaskoningDHV

Lees meer artikelen over wonen, zorg en welzijn op www.zorgsaamwonen.nl