Auteur: Eric Broekhuizen
Met de invoering van ecoprijzen gaan verduurzaming en winst maken voortaan hand in hand. Bedrijven staan centraal in dit 4e artikel van ondernemer en schrijver Eric Broekhuizen over zijn boek ‘De Vergeten Oplossing’.
Bedrijven vormen belangrijke bouwstenen voor onze economie. Ze voorzien in onze behoeften aan producten en diensten en verschaffen ons een inkomen en banen waarin we ons kunnen ontplooien. Bedrijven streven naar winst. Die verschaft ze continuïteit en middelen om te investeren in vernieuwing en groei. Degenen die zich weten te onderscheiden in kwaliteit en kosten, kunnen sneller groeien en hogere winsten behalen.
Gebruikmakend van nieuwe technologieën proberen bedrijven zo goed mogelijk in te spelen op veranderende of nieuwe behoeften van klanten en mogelijkheden om de bedrijfsvoering efficiënter te maken. Onder invloed van de concurrentie lopen bedrijven die niet tijdig vernieuwen het risico achterop te raken of onderuit te gaan. Dit verklaart hun enorme bedrijvigheid en vernieuwingskracht. Het streven naar winst maakt bedrijven vindingrijk, vernieuwers en echte doeners.
Buitenwereld steeds kritischer
Bedrijven kunnen steeds minder zomaar hun gang gaan. Mensen vragen zich in toenemende mate af of ze wel klant of werknemer willen zijn bij een bedrijf. Steeds vaker willen ze weten hoe bedrijven invulling geven aan duurzaamheid. Dit geldt ook voor beleggers en investeerders. De buitenwereld beschouwt duurzaam gedrag van bedrijven steeds meer als vanzelfsprekend. Een bedrijf dat dit negeert, loopt het risico op imagoschade en vertrekkende klanten.
Toch blijft het voor veel bedrijven moeilijk los te komen van business as usual en van verspillende of vervuilende activiteiten. Ze missen het perspectief op een lonende verduurzaming. Een gevolg is dat ze naar de buitenwereld toe terughoudend zijn in de openheid over hun activiteiten. Ze willen niet het risico lopen op de vingers getikt te worden voor hun tekortkomingen.
Een moeizaam verdienmodel
Verduurzaming lonend maken is voor bedrijven een grote uitdaging. Tal van bedrijven slagen erin om besparingen te bereiken op het gebied van grondstoffen, water en energie. Veel van hen doen dit niet primair vanwege het milieu, maar vanwege het financiële voordeel. Daar is niets mis mee. Een stap verder gaan bedrijven die zich richten op het ontwikkelen van nieuwe duurzame producten. Toch stranden dergelijke initiatieven regelmatig. Duurzame producten zijn vaak duurder en worden daardoor niet snel populair.
Daarnaast zijn er andere factoren waardoor succes uitblijft. Denk aan marktleiders die nu volop verdienen aan niet-duurzame producten. Zij kunnen hun machtspositie gebruiken om duurzame innovaties van de markt te weren met hun invloed op verkoopkanalen of leveranciers. Daar staat tegenover dat grote concerns een leidende rol kunnen vervullen bij de verduurzaming, door bijvoorbeeld met duurzame producten of materialen een nieuwe standaard voor de industrie te zetten die navolging krijgt.
Toch wordt verduurzaming als verdienmodel in de praktijk niet breed toegepast. Omdat het voor bedrijven nu vaak moeilijk is om duurzame producten of diensten rendabel op de markt te brengen, is het niet houdbaar. Dit verandert met ecoprijzen. De grootste stimulans voor bedrijven om te verduurzamen, is immers dat ze winst ermee kunnen maken.
Verduurzamen noodzakelijk
Nog altijd betalen bedrijven nauwelijks voor de kosten van vervuiling, afval, uitputting van natuurlijke bronnen voor schaarse grondstoffen en afbraak van de natuur. De (verborgen) kosten daarvan komen terecht bij de samenleving en de toekomstige generaties. Omdat vervuilen gratis is, ontbreekt de echte prikkel bij bedrijven om duurzame keuzes te maken. De gevolgen tonen zich in een groeiende verspilling van grondstoffen, vervuiling van het milieu en een eindeloze stroom van afgedankte producten en afval. Dit in combinatie met een groeiende economie leidt tot steeds grotere milieuproblemen. We gaan dit steeds meer merken. Of het nu gaat om de schaarste aan grondstoffen of om de afnemende beschikbaarheid van productieve landbouwgrond of schoon water, het gaat onze economie steeds meer parten spelen. Bedrijven kunnen dit niet blijven negeren.
Ecoprijzen zorgen voor doorbraak
Zolang de milieukosten niet betaald worden, blijven bedrijven winsten maken ten koste van de natuur, het milieu en de medemens. Waar ze aan de ene kant winst maken voor de aandeelhouders, vernietigen ze aan de andere kant steeds meer waarde van de samenleving. Sommige gevolgen zijn pas op lange termijn zichtbaar, andere op middellange of korte termijn.
Ecoprijzen slaan een brug tussen de kortetermijnfocus op winst en de gevolgen op de langere termijn. Ook slaan ze een brug tussen de belangen van aandeelhouders en die van de samenleving. De gevolgen voor de samenleving worden immers vertaald in milieukosten, die direct effect hebben op de bedrijfswinst. Dit leidt tot de juiste financiële prikkels. Zo lossen ecoprijzen een fundamenteel probleem van ons economisch systeem op, namelijk dat verduurzaming geblokkeerd wordt doordat het niet lonend is.
Duurzaam ondernemen heeft de toekomst
Met ecoprijzen gaat duurzaam ondernemen voortaan hand in hand met winst maken. Met ecoprijzen ontstaan er volop mogelijkheden om nieuwe bedrijfsprocessen en producten op basis van duurzame technologie winstgevend te ontwikkelen en nieuwe markten aan te boren. Kansen voor innovatie en groei liggen bijvoorbeeld op het gebied van duurzame energieopwekking, duurzame gebouwen, energiezuinige en schone industriële processen, biologische materialen en demontabele en herbruikbare producten. De combinatie van ondernemerschap, innovatie en investeringskapitaal staan in voor een complete vernieuwing van het bedrijvenlandschap. Daarbij ontpoppen bedrijven zich als de doeners, de werkmieren die zorgen voor de transitie naar een duurzame economie. Terwijl bedrijven nu vaak worden aangewezen als de grote boosdoeners van de milieuvervuiling, spelen ze straks een onmisbare rol in het ontstaan van een nieuwe, schone economie. Dankzij ecoprijzen worden bedrijven de motor van de verduurzaming.