Een gevelbekleding van horizontale houten latten is een opvallend accent in het nieuwe Meander Medisch Centrum in Amersfoort. De latten zijn van western red cedar dat behandeld is volgens SafeWood Select technologie die het hout brandvertragend maakt.

Het grote volume van het zogenoemde energiegebouw onderscheidt zich door deze gevelbekleding, evenals het gebouwdeel met de Hotfloors en diverse dakopbouwen voor installaties.

“Het Meander Medisch Centrum is een groot complex in een natuurlijk gebied aan de rand van Amersfoort. Wij zijn met dit ziekenhuis als het ware te gast in het groen. Dat is ook het thema van het gebouw. Daarom hebben we geprobeerd onze aanwezigheid zo beleefd mogelijk te maken. De materialisatie van de gevels is gekozen op dat thema,” zegt projectarchitect Hans van Beek van Atelier PRO.

Gevelbekleding

Hij verklaart zijn keuze voor onder andere de opvallende houten gevelbekleding van het energiegebouw en van de zogenoemde Hotfloors met de spoedeisende hulp, de operatiekamers en de intensive care. Beide gebouwdelen bevinden zich aan de zuidoostkant van het kolossale medisch centrum. Ook andere gebouwdelen kregen deze houten gevelafwerking, zoals de diverse opbouwen op de daken, bestemd voor technische installaties en het stiltecentrum van het ziekenhuis.

Van Beek: “De horizontale geleding van de halfopen gevelbekleding met latten van western red cedar sluit aan op de horizontale geleding in de bakstenen gevels met metselwerk zonder stootvoegen. Het hout zorgt voor een natuurlijke overgang naar het groen in de naaste omgeving.”

Foreco Houtconstructies uit Noordeloos leverde en monteerde 5000 m² gevelbekleding van western red cedar (wrc) latten. Het hout is behandeld volgens het SafeWood Select-systeem, een behandeling met een brandvertragend middel. Het materiaal behoudt zijn karakter en is te bewerken als gewoon hout. Belangrijke eigenschap van SafeWood is dat in geval van brand de ontstane houtgassen zich binden, waardoor aan de buitenzijde een koollaag ontstaat, die verdere verhitting en brandoverslag tegengaat. Het hout heeft Euroklasse B en is door de behandeling weersbestendig en onderhoudsarm.

Open dicht

De keuze voor een andere gevelafwerking dan baksteen, die in het grootste deel van het complex voorkomt, is ingegeven door de functies van deze gebouwdelen. Met name het energiegebouw maar ook het deel met de operatiekamers en de intensive care staat vol met technische installaties. Deze technische installaties zijn van tijd tot tijd aan verbetering en dus aan vervanging toe. In veel gevallen gaat het om omvangrijke apparatuur of onderdelen. De technische ruimten zijn dan het best toegankelijk via de gevel. Van Beek: “Je moet er niet aan denken dat voor de vervanging van installaties een gat in een gevel van metselwerk gemaakt moet worden. Dat komt het gevelbeeld niet ten goede. Daarom is het nodig voorzieningen te treffen met voorbedachte gevelopeningen die je door de afwerking aan het oog onttrekt.”

“Een afwerking met een kil materiaal zoals aluminium paste niet in het thema van het te gast zijn in het groen. Hout had in dat opzicht de voorkeur. Maar een gesloten houten gevel heeft de neiging te vervuilen, met vieze strepen en vlekken, zeker op de minder door de zon beschenen delen. De oplossing was een halfopen gevelbekleding van hout, voor vijftig procent dicht. Qua materiaal was dat aanzienlijk minder duur. Bovendien kan zo’n halfopen gevelbekleding ventileren en drogen. Belangrijk was dat de houten afwerking zou voldoen aan de brandveiligheidseisen en bestand zou zijn tegen brandoverslag langs de gevel.”

SafeWood Select voldeed aan de eisen. De gevelbekleding van de behandelde western red cedar latten met een fijn bezaagde zichtzijde zijn doorgaand aangebracht, ook over de roosters die de installatie-openingen afsluiten. Om de installatieluiken te kunnen openen, is ter plaatse de gevelbekleding onderbroken.

Montage

Timmerlieden van Foreco brachten de houten geveldelen aan op spijkerlatten, waarbij in veel gevallen ook de achterliggende constructie is verzorgd. Soms bestaat deze constructie uit een regelwerk van verduurzaamd vurenhout, die is aangebracht op een betonnen achterwand, opgevuld met hoogwaardige isolatie en afgewerkt met een zwarte, waterdichte/damp-open, UV bestendige en brandvertragende folie.

In voorkomende gevallen zijn de verticale spijkerlatten aangebracht op een geïsoleerd hsb-element. Daar waar de bekleding voorlangs een gevel van metalen sandwichpanelen gaat, zoals bij het 42 meter hoge energiegebouw, zijn de wrc-latten geschroefd op omegaprofielen.

De vurenhouten spijkerlatten zijn net als de gevellatten brandvertragend behandeld met het SafeWood Select systeem en daarnaast rondom zwart geschilderd. Hierdoor vallen ze meer weg met de achtergrond. Op de spijkerlatten zijn de western red cedar latten horizontaal vernageld met een hart-op-hart afstand van 100 mm.

De timmerlieden werkten op hoogte met behulp van verreikers. Voor het horizontaal uitregelen van de gevellatten gebruikten ze een mal want de latten moesten strak en waterpas aangebracht worden. In zo’n halfopen gevel is elke ongelijkheid in de horizontale geleding ongenadig goed zichtbaar, ook in de hoekaansluitingen.

Naast de uitvoering heeft Foreco Houtconstructies een adviserende rol gehad bij de detaillering van de houten lattengevels. Dit heeft bijgedragen aan een vlot lopende uitvoering.

Technische informatie SafeWood

SafeWood is brandvertragend hout dat voldoet aan Euroklasse B NEN-EN 13501. Door deze eigenschappen is het mogelijk hout toe te passen waar dat anders  niet zou kunnen vanwege de brandpreventie-eisen volgens het Bouwbesluit. Het hout heeft een industrieel proces ondergaan met gecontroleerde omstandigheden zoals zijn omschreven in ISO 9001:2000.  Omdat de brandvertragende behandeling niet zichtbaar is, tonen stempels op het hout en een behandelingscertificaat aan dat het om SafeWood gaat.

Het product is geschikt voor alle toepassingen binnen en buiten, ook bij een maximale relatieve vochtluchtigheid van 96%, voor gebruiksklassen 1, 2 en 3. Bij klasse 3 moet het hout worden afgewerkt met een coating.

Bij blootstelling aan vuur reageren de brandvertragende componenten in SafeWood met de ontwikkelde houtgassen en teer, die worden gegenereerd door het hout. Deze worden omgezet in houtskool, CO₂ en water. De resulterende laag houtskool vertraagt het proces van ontbranden, waardoor zowel de vlamuitbreiding als de hittevorming sterk verminderen. De verbrandingsproducten verschillen niet van die van onbehandeld hout.

De bovenstaande selectie van technische informatie over het merk SafeWood is gebaseerd op de gegevens van houtleverancier Foreco Dalfsen.