Toekomstvast rendement in de bouwkolom is zonder twijfel een hot issue, vanwege de veranderende eisen die de markt stelt. Reden te meer om in een dialoog te ontdekken hoe duurzame en flexibele panden invulling geven aan enerzijds de rendementswens en anderzijds een immer wisselende toepassing van ruimte. In de Board Room van de Amsterdam RAI bespreken aanwezigen, waaronder enkele experts van Kennisplatform Duurzaam Gebouwd, hoe de bouwsector proactief op de vernieuwde markt kan inspelen.

Paul Dielissen van DimensieVier, moderator van het rondetafelgesprek, legt de basis en vraagt wat de deelnemers
exact verstaan onder toekomstgericht bouwen. Theo Maessen van Cythemadim bijt het spits af: “Een ontwerp dat op basis van TCO (Total Cost of Ownership) geoptimaliseerd is, waarin bruikbaarheid en duurzaamheid als kernaspecten gelden.”

Gerard Nijboer van Zorg en Milieu: “In deze nieuwe markt wil ik eerst een simulatie van het pand ontvangen. Vervolgens bespreekt de klant, in samenspraak met een deskundige, hoe het uiteindelijk vorm moet krijgen.” “Het gebouw moet meer zijn dan de som van de delen”, meent Harm Valk, Nieman Raadgevende Ingenieurs. Volgens hem moet de bouwkolom naar geïntegreerde ontwerpen toe, waarbij betrokken partijen idealiter vaker en beter rekening houden met elkaars disciplines.

De verandering in de bouwmarkt en de wens voor flexibel bouwvormen zijn volgens Martin Koppenhol van VBI, duidelijk zichtbaar: “Stuur daarom aan vanuit proceskennis.” Volgens Nynke Lipsius, beursmanager Building Holland/Amsterdam RAI, is horizontaal bouwen een voorwaarde voor toekomstvast rendement. “Alleen op deze manier bouwen we toekomstgericht.” Dielissen denkt dat de bouw veel horizontaler kan: “Een manier om dit te faciliteren is door de koppen bij elkaar te steken vanaf het begin van het projectproces.”

“Vanaf het begin wordt een stuk commitment gevraagd: iedereen draagt hieraan een bepaald bedrag bij. Met het
bedrag dat we bij elkaar brengen, ontwikkelen we het project. Gelijkwaardigheid begint bij financiële binding. Het
belangrijkste is dat je je kennis en vaardigheden inbrengt en dat je vooral veel respect toont voor je partners aan
tafel. Dit is een manier om rendement zeker te stellen.” Martin Koppenhol concludeert aan de hand van de eerste
reacties: “We zijn het eens dat er een nieuwe bouwopgave voor ons ligt. Het vraagstuk financiering moeten we nog
tackelen.”

Achterlopende locaties

Vanuit zijn expertise als stedenbouwkundige ziet Martin Dubbeling, Connecting Cities, dat locaties in ontwikkeling
per definitie tien tot vijftien jaar achter lopen. Dit heeft te maken met de lange voorbereidingstijd die nodig is om de
locaties te saneren en tot ontwikkeling te brengen. Vanuit zijn vakgebied stelt hij dat er op dit moment verschillende
belangrijke vraagstukken zijn: “Hoe gaan we vormgeven aan nieuwe steden? Daarnaast: hoe kunnen we de
vergrijzende en actiever wordende bevolking het beste huisvesten en welke delen van de stad zijn daarvoor
aantrekkelijk?”

Frank Segaar, Architekten Cie, beaamt dit. Hij ziet herontwikkeling van binnenstedelijke gebieden in Nederland als bouwopgave, die volgens hem op meerdere vlakken verandert. Lijnen worden korter, financieel gedreven en vanuit efficiency, met daarnaast de wens om veel meer ontwikkelingen te krijgen in producten.

Waardewolk

Bert Lieverse, VMRG, noemt waarde toevoegen tijdens het proces als kernfilosofie en ziet dit als een van de voorwaarden
voor toekomstbestendig bouwen. “Ook aan het prille begin van een project”, verscherpt hij, “zodat we in staat zijn om ontwerpers te helpen.” Een ‘waardewolk’, volgens hem, waarvoor op dit moment nog een concrete definitie ontbreekt. “Als het een waardediscussie wordt, dan raak je en blijf je betrokken bij je markt. Dan kun je ook meegroeien. Als er een functiewijziging van het gebouw optreedt, dan zijn er eenvoudig oplossingen voor te verzinnen. Wanneer je het denken in kostprijs vervangt door waardedenken, dan kun je winst en waardering vinden.”

Het volledige artikel 'Veranderde markt vraagt nieuwe bouwvormen' is te lezen in uitgave #26 van Duurzaam Gebouwd Magazine, dat binnenkort verschijnt.