Michiel Haas: 'Vervang BTW op bouwmaterialen door ecotax'

Auteur: Michiel Haas

Schaf de BTW op bouwproducten af en hef belasting op milieuvervuilende materialen om zo de groenere materialen voordelen te geven. In een exclusief interview aan Duurzaam Gebouwd  vertelt professor Michiel Haas over dit opmerkelijke voorstel. 

Michiel Haas is directeur van het NIBE en (deeltijd) professor bij de faculteit Civiele Techniek, sectie Materials and Environment, chair Materials & Sustainability van de TU Delft. Hij wil zich de komende jaren focussen op het uitwerken van het concept voor een 0-materiaal gebouw. Hierbij leidt het energieverbruik materiaalverbruik van het gebouw niet tot milieubelasting. Een manier om het o0-materiaal gebouw te versnellen is het invoeren van een Ecotax.

Bioplastics
Haas: “Het concept voor het 0-materiaal gebouw is ontstaan vanuit de gedachte dat het energieprobleem straks is opgelost. Dan zijn materialen ons grootste probleem. Met het NIBE hebben we heel veel berekeningen gemaakt en je ziet dat dat tegen een bepaalde grens oploopt. In de milieu-index gesproken: je kunt materialen tot de milieu-index van 400 krijgen maar dan heb je echt de grens bereikt. Als je tegen een grens oploopt die je niet kunt slechten dan moet je anders gaan denken.”

Die grens denkt Haas over te steken door het concept 0-materiaalgebouw te introduceren. Haas: “De materialen in zo’n gebouw veroorzaken geen milieubelasting. Je moet dan kijken naar de nagroeibare materialen zoals hout, riet, leem, schapenwol en dergelijke. Je krijgt een beperking van materiaalsoorten, maar je houdt genoeg materialen over om een gebouw van te maken. In aanvang nog niet, maar als we richting de bioplastics uit agromaterialen gaan dan krijgen we heel veel producten erbij die onder de 0-materialen kunnen vallen. Je blijft materialen overhouden die je uit de aarde haalt, maar je gaat er zoveel minder van gebruiken.”

Revolutie in materialenland
Dat betekent een flinke ommezwaai in denken over materialen en toepassingen daarvan en een enorme boost om onderzoek te gaan doen. “Ik ben ervan overtuigd dat het 0-materiaalgebouw mogelijk is. Je hebt dan een enorme stap gezet in het voorkomen van milieubelasting. De stap erna die ook met mijn leerstoel samenhangt is kun je vervolgens agrobruggen gaan bouwen? Kunnen we rijden over een materiaal dat gemaakt is uit nagroeibare materialen. Daar moet onderzoek naar worden gedaan de komende tientallen jaren.”

Een manier om de weg naar het 0-materiaal gebouw mogelijk te versnellen, is om via een belasting op milieuvervuilende producten de groenere producten voordelen te geven. Haas: “We willen het belastingstelsel vergroenen. Dit zie je nu gebeuren in de autowereld. Het zou in de materialenwereld ook goed kunnen. De BTW op bouwproducten kan komen te vervallen in plaats daarvan krijg je een Ecotax. Deze is afhankelijk van de milieubelasting van het product. Met NIBE hebben we altijd milieuclassificaties gemaakt. We onderscheiden zeven milieuklasses. Een product in Klasse 7 is vijftig maal meer milieubelastend dan een product in klasse 1 terwijl ze dezelfde prestatie leveren. Klasse 1 is het beste product, Klasse 2 is een goed product, Klasse 3 is een aanvaardbaar product. Als je deze klassen hanteert die op Levens Cyclus Analyse zijn gebaseerd dan kun je zeggen: we gaan klasse 1 en 2 stimuleren, geen BTW en geen Ecotax die worden 19 procent goedkoper. En de klasse 3 wordt 100 procent van hun milieubelasting duurder en de klasse 4 tot en met 7 producten krijgen tweehonderd procent van hun milieubelasting.”

Die laatste klassen worden dan snel uit de markt geprijsd. Is dat niet oneerlijk? Haas: “Het is niet oneerlijk, want die producten veroorzaken veel milieubelasting, maar dat is niet verdisconteerd in het product. Het wordt afgewend op de maatschappij en op de Derde Wereld. Wij zijn uiteindelijk degenen die dat betalen. De vervuiler betaald. Zo’n systeem kun je niet in een keer invoeren, dat moet geleidelijk. Maar op een gegeven moment is het over en uit voor een product als pur bijvoorbeeld. Jammer dan, dan had je je als fabrikant maar bezig moeten houden met een soortgelijk product van nagroeibare materialen. Die aanzetten zijn er overigens.”

Voordelen
Haas ziet duidelijk voordelen van de invoering van de Ecotax. Haas: “Je stimuleert dan dat de milieuvriendelijke materialen ook daadwerkelijk gekozen worden. Verder stimuleert het innovaties. We zijn nu bezig met het bouwen van een geharmoniseerde nationale database van materialen. Dit past goed in de invoering van een systeem met de Ecotax. Iedereen kan straks kijken in de database hoe het is gesteld met de milieuvriendelijkheid van een product of kan zijn product hier brengen om dit te laten testen. Als dat niet zo milieuvriendelijk is dan moet je je best doen om het te verbeteren. Het is nooit oneerlijk tegenover een bedrijf. Het wordt wetenschappelijk vastgesteld volgens een Levens Cyclus Analyse. Ik zie goede mogelijkheden om de Database de laten fungeren als Ecotax berekenaar. De omgeving is er rijp voor om dit te kunnen gaan maken, de vraag is nu of de politiek bereid is om het te willen maken.”

Foto: Gaan onze toekomstige gebouwen op bais van een 0-materiaal gebouw, er mogelijk zo uitzien, zodanig dat we het gebouw gebruiken om materialen te groeien?

Tekst: Gerard Vos