In het voorjaar van 2017 start de bouw van het Paviljoen van Flevoland: de Innovatiewerkplaats. De provincie Flevoland zet met dit eerste gebouw op het Floriadeterrein de deuren wijd open voor bedrijven, studenten en kennisinstellingen, die zich willen inzetten voor duurzame innovaties.

In 2022 is Almere de trotse gastheer voor de Floriade. De 7^e editie van deze wereldtuinbouwtentoonstelling staat in het teken van Growing Green Cities. De Floriade wordt hiertoe ingericht als een living lab waar allerlei urgente vraagstukken zoals voedselvoorziening, klimaatverandering en energiewinning centraal staan.

Gezamenlijk tot duurzame vindingen komen

De Innovatiewerkplaats fungeert als Paviljoen van Flevoland en is het eerste gebouw op het Floriadeterrein. De provincie Flevoland wil hiermee bedrijfsleven, studenten en kennisinstellingen experimenteer- en demonstratieruimte bieden om gezamenlijk te komen tot nieuwe duurzame vindingen op het gebied van reststromen, waterzuivering, water, mobiliteit en vooral – we hebben het hier natuurlijk wel over Flevoland – voedselproductie. Na afloop verrijst op de plek van de wereldexpo een nieuwe, groene stadswijk. Aeres Hogeschool, met faculteiten in Dronten, Almere en Wageningen, is een van de mogelijke eindgebruikers van de Innovatiewerkplaats.

Verhaal van Flevoland

Het ontwerp van de Innovatiewerkplaats komt van architectenkantoor DoepelStrijkers uit Rotterdam en vertelt het verhaal van Flevoland: waar eerst alleen water was, ontstond een unieke plek die gemiddeld 5 meter onder zeeniveau ligt. Vandaar de veelzeggende naam SubZero: een 5 meter dikke laag Flevolandse bodem wordt opgetild (inclusief groen) tot de NAP-lijn. Een spiegelgevel sluit de ruimte eronder af. Het paviljoen toont de belangrijkste hoogteniveaus van Flevoland, het groene dak symboliseert de vruchtbare Flevolandse grond.

In overleg met Aeres Hogeschool zijn 2 thema’s toegevoegd: circulaire economie en nature-based solutions. “Als ontwerper kun je zo veel leren van de natuur. Voor klimaatarchitectuur is een termietenheuvel een lichtend voorbeeld: alle heuvels verschillen qua vorm, maar de binnentemperatuur is overal ter wereld altijd hetzelfde”, vertelt architect Duzan Doepel. “Bij de Innovatiewerkplaats maken wij ook gebruik van zon, wind, bodem en groen en werken zo no-tech mogelijk. Het aarden dak zorgt het hele jaar door voor een behaaglijk binnenklimaat. En op het dak komen 3 glazen kassen – 1 grote en 2 kleine – die in de zomer zorgen voor een natuurlijke trek. Hierdoor wordt koele lucht van de schaduwzijde door het gebouw verspreid.”

Ademende gevel

Bouwen met bodem oftewel met zo weinig mogelijk cement, is lastig. “Allereerst moet je aantonen dat het qua kwaliteit gelijkwaardig is aan traditioneel beton. Samen met constructeur IMd uit Rotterdam hebben we gekeken naar alle vloeren en de bijbehorende risicoprofielen. We zoeken de grenzen op, maar veiligheid blijft vooropstaan”, legt Doepel uit. De dragende wanden zijn gebouwd met compressed earth blocks van Oskam en worden afgewerkt met een stamplemen laag om het beeld van de Flevolandse bodem vast te houden. “In combinatie met biobased isolatiemateriaal zorgt leem voor een natuurlijke vochtregeling. Dit betekent dat we damp-open moeten detailleren. Met de thermische aarden massa kunnen we in de winter zon vangen en vasthouden. In de zomer koelen we de ruimte met nachtkoeling. Zodoende is het binnenklimaat deels op een low-tech manier te regelen.”

De stamplemen laag op de wanden verwijst naar de Flevolandse bodem.

Tot slot is de Innovatiewerkplaats voorzien van allerlei technische oplossingen voor het sluiten van water-, energie-, materiaal-, afval-, en voedselkringlopen. Het is de bedoeling in de komende jaren steeds nieuwe innovaties toe te voegen – tot aan de Floriade in 2022. Doepel: “We hebben de bouwvergunning ingediend en starten naar verwachting komend voorjaar met de grondwerkzaamheden. En dan hopen we dat de Innovatiewerkplaats in september 2017 in gebruik genomen kan worden.” Naast IMd zijn M3E Groep (installaties) en An Archi (bouwmanagement) bij het project betrokken.

Didactische component

De Innovatiewerkplaats belichaamt de 4 pijlers van de Floriade – energizing, greening, healthying & feeding the city – en belooft een blikvanger te worden. “Het is een hedendaags design, er is niets geitenwollensokkerigs aan. En het heeft een didactische component: bezoekers zien bijvoorbeeld dat moerasfilters het regenwater opgevangen en hemelwater de toiletten spoelt. Met andere woorden, ook zonder toelichting begrijpen ze meteen hoe het werkt. Het is tastbaar en voelbaar.”

Komende 16 november vindt het Duurzaam Gebouwd Congres plaats in Almere, met het thema 'Circulaire provincie: zero energy, zero waste'.

Illustratie bovenaan: het dak van de Innovatiewerkplaats is een 5 meter dikke laag Flevolandse bodem. (Beeldmateriaal: DoepelStrijkers).