In mei is het nieuwe gebouw van de faculteit Educatie van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) in gebruik genomen. Het zogenoemde I/O-gebouw is met een EPC (Q/Q) van 0,22 en een MIG-score (GreenCalc+) van 283 het duurzaamste onderwijsgebouw van Nederland. En paradepaardje van Solar City Nijmegen. In november wordt het gebouw officieel geopend. 

Waarom heeft het College van Bestuur voor deze vergaande duurzaamheid gekozen? Noël Maertens was destijds, in opdracht van het vorige bestuur, programmamanager en trekker van de stuurgroep duurzaamheid. “Dit is onderdeel van een meerjarig duurzaamheidsprogramma, dat 5 jaar geleden is gestart. Het bestuur van de HAN koos bewust voor een duurzaam profiel, als maatschappelijke opgave, en heeft voor 4 jaar een investeringsbudget van 10 miljoen euro vrijgemaakt voor duurzaamheid. Ongeveer de helft van dit bedrag is ingezet voor duurzaamheidsmaatregelen bij dit nieuwe I/O gebouw.”

Energieleverend gebouw

Bij het ontwerp zijn HAN-studenten en -medewerkers actief betrokken en ook de omgeving. De kavel was relatief klein, dus moest het gebouw compact worden. Het bouwbudget is bepaald door het aantal studenten, en bedroeg ca. 32 miljoen euro. Bij het ontwerp is op alle niveaus naar duurzaamheid gekeken, zoals: energie, water, materialen, luchtkwaliteit, akoestiek en visueel comfort. Dankzij de warmte-koude opslag (WKO) en zonnepanelen, die in het glazen dak van het atrium zijn geïntegreerd, is het een energieleverend gebouw.

Verder wordt er zo veel mogelijk daglicht toegepast, door toepassing van een atrium, lamellen en ook doordat in alle lokalen van twee kanten daglicht binnenkomt. Dit is aangevuld met ledarmaturen. Het gebouw heeft betonkernactivering, gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning, een grijswatervoorziening voor spoelen van de toiletten en zonneboilers voor douches van de twee sporthallen. Tot slot zijn zo veel mogelijk cradle-to-cradlematerialen gebruikt. Het gebouw heeft frisse scholen klasse B.

Duurzaamheid als hbo-thema

Het duurzaamheidsprogramma en het budget waren bedoeld voor een geïntegreerde duurzame ontwikkeling van onderwijs, onderzoek en dienstverlening. Het bestuur zag de vertaling van wetenschappelijke kennis naar toepasbare innovaties voor het bedrijfsleven als de kracht van het hbo en vond duurzaamheid bij uitstek een hbo-thema. “De andere helft van het budget is besteed aan het integreren van duurzaamheid in het onderwijs, in de bedrijfsvoering, in onderzoek, in het verduurzamen van bestaande gebouwen en in mobiliteit”, legt Maertens uit. “Bij dat laatste kun je denken aan mogelijkheden voor videoconferenties, voor het contact tussen de verschillende locaties, aan carpooling en aan elektrische auto’s voor bezoek aan stageplaatsen.”

Borging

Inmiddels is er een nieuw bestuur. Maertens geeft aan dat het nieuwe bestuur het beleid wil continueren en verder gaat om de duurzame ambities te realiseren. “Duurzaamheid is geborgd binnen de HAN via facilitaire zaken en via ICT. Daarnaast bekijkt het management jaarlijks wat de resultaten zijn en hoe de HAN komende jaren de ingezette ambities verder kan realiseren en de gemaakte prestatieafspraken vorm en inhoud kan geven.”

Meerjarenafspraak

De HAN is al sinds 1995 deelnemer aan de meerjarenafspraak (MJA). “Al sinds het begin van de MJA afspraken heeft de HAN consequent stappen gezet naar een duurzamere hogeschool en vaak het voortouw genomen in het hbo”, vertelt Wouter Wienk, MJA-adviseur bij RVO. “Deze nieuwbouw laat zien waartoe een duidelijk beleid en goede uitvoering kan leiden. Voor andere instellingen uit het hoger onderwijs is dit een uitstekend voorbeeld. Een duurzaam gebouw dat binnen bouwbudget is gebouwd. Wat wil je als bestuur nog meer."

Wienk hoopt dat er veel meer volgen. "Ik ben er enthousiast over: het is licht, fris, zuinig, duurzaam, modern en ook gewoon mooi. Vervangende nieuwbouw of verregaande renovatie zijn nog steeds de beste keuzes om het verouderde gebouwenbestand in het hoger onderwijs te verduurzamen. Dit is nu geen avontuur meer met kostenoverschrijdingen, maar een uitgekiend product. In Nederland zijn er voldoende architecten en bouwers die een dergelijke opdracht prima aankunnen. Eigenlijk zijn er geen argumenten meer om het niet te doen. Welke instelling zet de volgende stap?”

Meer informatie

• Informatie en factsheets verkrijgbaar via LIAG, www.liag.nl
• ‘Noblesse oblige’; Eindrapportage HAN Duurzaam, feb 2014, dit najaar beschikbaar
• Omvang ca. 36.662 m² bvo (16.641 m² onderwijs- en sportfunctie; 19.992 m² parkeervoorziening onder het gebouw). Bestemd voor ca. 3.500 studenten en 350 medewerkers.
• Architect: LIAG architecten en bouwadviseurs, Thomas Bögl
• Directievoering: LIAG architecten en bouwadviseurs, Arie Aalbers
• Uitvoering: Mertens Bouwbedrijf BV, Weert
• Adviseur constructie: Bouwadviesbureau Van der Ven, Ridderkerk
• Adviseur installatie: DWA, Bodegraven
• Adviseur bouwfysica/ akoestiek: DGMR, Den Haag
• Alle hbo’s en universiteiten nemen deel aan het MJA convenant, zie www.rvo.nl/mja.
• Meer informatie over duurzame gebouwen vindt u op www.rvo.nl/gebouwen.